Fushata kombëtare për ndryshim në mjedis “Vepro Tani” u finalizua ditën e mërkurë, më 27 Tetor, me një konferencë ku morrën pjesë  aktore shume të rëndësishëm të levizjes mjedisore në Shqipëri. Fushata “Vepro Tani!”, e menazhuar nga Milieukontakt International dhe mbështetur nga  Ambasada e Mbretërisë së Vendeve të Ulta në Shqipëri, përfshin katër fushata më të vogla të koordinuara në sinergji nga 12 organizata lokale.

Në panelin e këtij takimi përmbyllës ishin Z. Jerphaas Donner, Drejtor i përgjithshëm i Millieukontakt International, Z. Fatmir Mediu, Ministër i Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave, Znj. Noeke Ruiter, nga Ambasada e Mbreterise se Vendeve te Uleta , Z. Eduart Cani nga REC Shqipëri si dhe Znj. Valbona Mazreku, Menaxhere e Përgjthshme e Milieukontakt në Shqipëri. Panelistët përshëndetën punën e madhe të bërë nga organizatat lokale gjatë kësaj fushate dhe inkurajuan vazhdimësinë e levizjes mjedisore në Shiqperi.

Znj. Ermelinda Mahmutaj, drejtore e Qendës EDEN, organizata që koordinoi fushatën e mbetjeve në nivel kombëtar thotë: “Edhe pse konferenca e sotme përben eventin përmbyllës të një fushate të sukseshme dhe gjithëpërfshirësë për ndryshim në mjedis, unë do ta quaja fillimin e një pune të mbështetur në eksperiencën e fituar në këtë fushatë”  
Pjesë e këtij takimi ishte edhe prezantimi i deklaratës ku thuhej se organizatat mjedisore shqiptare  do të vazhdojnë të jenë aktivë dhe të vendosur duke kontribuar në përmirësimin e situatës mjedisore në vend si dhe falenderime për më shumë se 50 aktorë të përfshirë në fushatën kombëtare Vepro Tani!

Gjithashtu një film i shkurtër përmblëdhës i momenteve më të domethënëse të fushatës u transmetua gjatë konferencës.
Paralelisht me takimin, 12 organizatat koordinuese te fushatave të Ujit, Ajrit, Mbetjeve dhe Pjesëmarrjes publike paraqitën punën e tyre, materialet promovuese si dhe projektet mbështetëse në formen e një panairi.

Fushata kombetare Vepro Tani, zagjti për një vit dhe preku qytete të ndryshme të Shqiperisë. Ajo perfshiu katër fushata me të vogla, ate të Ujit, Ajrit, Mbetjeve dhe Pjesëmarrjes Publike.

Per te dale nga kriza aktuale energjitike, qeveria shqiptare ka promovuar nje numer  hidrocentralesh dhe nje sere centralesh te tjera per prodhimin e energjise me ane te djegies se qymyrit. Nder te tjera, Ministria shqiptare e Ekonomise, Tregtise dhe Energjitikes ka nxitur ndertimin e nje termocentrali (TEC) me qymyrguri prane qytetit-port te Durresit, ne Porto Romano. Ky projekt eshte nen mbikqyrjen e kompanise italiane “Enel”.

Ne dhjetor 2007, ministri shqiptar i Ekonomise, Tregtise dhe Energjitikes ka nenshkruar sebashku me administratorin e pergjithshem te kompanise itaiane Enel, Fluvio Conti, nje memorandum mirekuptimi (MM) per zhvillimin e sektorit energjitik ne Shqiperi. Ne baze te kushteve te MM, eshte rene dakord qe Enel te ndertoje nje termocentral (TEC) me qymyrguri dhe nje linje transmetimi me Italine Sipas studimit te vleresimit ne mjedis, termocentrali do te kete nje kapacitet prej 800 MW, nje bankine per ngarkimin dhe shkarkimin e qymyrgurit te importuar, nje linje transmetimi qe do te lidhe kete nenstacion me nenstacionin e Tiranes, si dhe nje linje nenujore transmetimi qe do te lidhe centralin me Italine. Gjysma e energjise se prodhuar do te eksportohet drejt Italise. Kjo gje ka sjelle pakenaqesi per ne, pasi ne vend qe Italia te reduktoje ndotjen e mjedisit ne Shqiperi, e shton ate.

Nderkohe qe qeveria shqiptare shpreson se TEC-i ne Porto Romano do te luaje nje rol te rendesishem ne sigurimin e energjise elektrike, per ambientalistet nje rritje ne perdorimin e qymyrgurit te importuar, i cili eshte tejet ndotes per mjedisin, eshte i pakuptimte. Perftimi i energjise elektrike nga qymyrguri jo vetem do te rriste nivelin e ndotjes se Shqiperise me dioksid karboni dhe varesine ndaj lendeve djegese te importuara, por eshte gjithashtu burim i konsiderueshem i nje ndotje lokale, e cila i tejkalon normat kombetare. Rekomandime

Deri me tani, asnje kreditor nderkombetar nuk e ka konsideruar zyrtarisht financimin e projektit te Porto Romanos. Duke marre parasysh perfshirjen aktuale dhe te meparshme te institucioneve nderkombetare te financimit ne projekte te tjera per prodhimin e energjise elektrike ne Shqiperi, si per shembull TEC-i i Vlores, koalicioni i OJF-se shqiptare per mjedisin, “Ekolevizja”, i ben thirrje per bankave multilaterale per zhvillimin si dhe dhuruesve nderkombetare per zhvillimin:

• Te mos financojne  ndertimin e termocentralit te Porto Romanos.    
• Ne momentin kur ne fund te ketij viti do te behet rishikimi i strategjise tre-vjecare te investimit per Shqiperine t’i japin perparesiprojekteve    te qendrueshem per energjine elektrike, veçanerisht ne fushen e energjise se rinovueshme dhe per efikasitetin e energjise elektrike.    
• Te inkurajoje qeverine shqiptare ne gjetjen e nje zgjidhje per sigurimin e energjise elektrike per Shqiperine nepermjet energjise vertet te rinovueshme dhe efikasitetit te saj, dhe veçanerisht per te miratuar stimuj te konsiderueshem rregullative per zhvillimin e projekteve te riperteritshme per energjine elektrike.

Studim Over the edge: Enel s plans to export its pollution to Porto Romano, Albania
(27 Prill, 2010)
Studim Rezultatet e pyetësorit mbi TEC-in në Porto Romano
(15 Tetor 2009)
Prezantim Environmental assesment of the Industrial and energetic parks Porto Romano, Durrës, Albania 
(Qershor 2008)
Komente mbi draft strategjinë e BERZH për Shqipërinë
(31 Tetor 2009)

Autoriteti Kombetar I Ushqimit (AKU) organizon nje Seance Degjimore me Zyra e Mbrojtjes se Konsumatorit (ZMK) dhe Qendra EDEN per rreziqet e kimikateve te rrezikshme ne mallrat ushqimore 8 kimikate te rrezikshme ne mallrat ushqimore*

Qendra EDEN me mbeshteje te rrjetit nderkombetar IPEN si dhe ZMK, ne bashkepunim me AKU organizuan diten e Merkure, dt. 16 Qershor 2010, ne ambientet e AKU, nje seance degjimore ku u paraqiten shqetesimet e organizatave te shoqerise civile ne lidhje me dyshimet per prezencen e disa kimikate te rrezikshme ne ushqimet qe tregetohen ne Shqiperi.
        
Keto kimikate pergjithesisht nuk njihen nga konsumatoret shqiptare pavaresisht se shumica e tyre gjenden te shkruara ne etiketat e produkteve ushqimore por qe pergjithesisht nuk shoqerohen me paralajmerime per konusmatoret.
Qendra Eden dhe ZMK iu referuan disa kimikateve qe jane vleresuar per
rrezikshmerine e tyre nga autoritetet europiane te sigurise ushqimore.

Znj. Jonida Mamaj koordinatore e projektit te Qendres Eden prezantoi para autoriteteve te sigurise ushqimore listen e kimikateve te rrezikshme se bashku me listen e produkteve ushqimore duke perfshire buken, sallamet, embelsirat, pijet freskuese etj.

Jonida Mamaj thote: "Ky projekt eshte nga nga te paktet te kesaj natyre te implementuar ne Shqiperi dhe ka nje rendesi te vecante sepse konsumimi i produkteve jo te sigurta prek drejt per drejt shendetin e konsumatorit Shqiptar."

Z. Rezart Kthupi thote: "Falenderoj  dy organizatat per kontributin e tyre ne ndergjegjesimin e publikut per sigurine ushqimore dhe mbi te gjitha per angazhimin institucional per ti dhene ze konsumatoreve dhe publikut ne pergjithesi prane AKU"

Sipas perfaqesuesve te AKU, kjo ishte seanca degjimore e AKU qe nga krijimi i tij disa muaj me pare dhe ishte moment i rendesishem per te krijuar precedentin e bashkepunimit te drejtperdrejte te organizatave te shoqerise civile me Autoritetin e Ushqimit.

Tashme ka filluar studimi shkencor i problemit qe ne momentin e paraqitjes se kerkeses nga EDEN & ZMK. AKU po punon per identifikimin e produkteve por edhe per te ndermarre masa ligjore per te parandaluar rrezikshmerine ne tregje; Per te detyruar ne perspektive tregtuesit dhe importuesit e mallrave ushqimore qe te reduktojne risqet perkatese ne treg, si dhe ti japin mundesi konsumatoreve qe te njihen me risqet perkatese.

Perfaqesuesit e organizatave paraqiten edhe planin e tyre per te monitoruar ne menyre paralele tregjet nepermjet nje pyetesori qe do te beje nje liste me produktet ushqimore ne tregjet shqiptare qe permbajne keto kimikate te rrezikshme.

Kimikatet ne produktet ushqimore
1- Ngjyrimi artificial a . portokalli B  ( ndodhet ne suxhuk) Aprovuar për përdorim vetëm sallam, doza të larta të këtij ngjyrë janë të dëmshme për mëlçinë .

b.  jeshile 3     ( ne karamele dhe ne pije ) nga një studim ne1981 ne USA , sponsorizuar nga nje industri u ben testime ne kafsh dhe dyshohej per tumor ne fshikez.

c. e kuqe 3   ( ne mallrat e pjekur  )  kjo ngjyrë shkakton tumor ne tiroide në  brejtes

d.  blu 2  ( ne ushqimet per kafshet, pijet dhe karamelt ) prova ne studimet e kafshëve  eshte  ( jo përfundimtare) prova-se shkakton kancer të trurit në brejtes mashkull,

e. e verdhe 5     ( ne xhelatinen e embelsirave,. Karamele, ushqimet per kafshet, mallrat e pjekur) ngjyrimi i dyte me i perdorur gjeresisht, i cili  shkakton  reagime alergjie si : mbindjeshmerin  kryesisht ne persona qe jan te ndjeshem nga aspirinat, dhe shkakton      
mbiaktivitet te disa femije

f. e verdhe 6      ( ne pije, karamele, mallrat e pjekur) ngjyrimi i trete me i perdorur i cili pas testimeve mbi kafshet eshte dalluar tumor ne veshka dhe masa kancerogjene, por ka dhe ne disa raste reagime te theksuara te mbindjeshmerise.

2-Potassium Bromate (bromati kaliumit)
Bromat kaliumi ( KBrO3 ), eshte nje bromat i kaliumit dhe merr formen e kristaleve te bardha ose pluhur. Ai eshte perdorur zakonisht si nje praktikant mielli (E924) per perforcimin e bukes dhe lejimin e fryrjes. Bromati i kaliumit eshte nje agjent oxidant dhe  duhet te perdoret e tera deri ne pjekjen e bukes, nqs buka nuk eshte gatuar aq sa duhet ne nje temperature te larte, atehere do te mbetet nje sasi e cila mund te jete e demshme  nese konsumohet.Bromati i kaliumit mundet te perdoret gjithashtu ne prodhimin e elbit malt.   ( ShBA ka parashikuar disa kushte , ku mund te perdoret ne menyre te sigurt , ku perfshihen: etiketimin e sandarteve per  perdorimin apo prodhimin e produktit   
malt elbi. )
Pas studimeve dhe eksperimenteve mbi kavjet u konfirmua se bromate shkakton tumor ne veshka , teroide dhe organe te tjera.Bromate ka qene e ndaluar ne shume vende duke perfshire dhe Britanin e Madhe ne 1991. Kalifornia ka deklaruar se bromate eshte kancerogjen dhe sipas propozimit te shtetit ;” Mallrat e pjekur  qe shiten duhet te mbajne nje paralajmerim te kancerit nqs mban me shume se niveli i caktuar per bromate.” 3-Sodium Nitrite& Sodium Nitrate Ndodhet ne disa lloje proshutash, peshk te tymosur, salicice frankfurter:
Sipas studimeve dhe testimeve te ndryshme mendohet se Sodium Nitrite dhe Nitrate shkakton tipe te ndryshme te kancerit. Me te rrezikuar jane grate shtatezena dhe femijet.
Ende nuk eshte vertetuat te njerzit por eshte nje rrezik qe nuk duhet marr persiper.

Tirane/ Shqiperi, Rome/ Itali - Investimi I kompanisë energjitike italiane Enel për një termocentral me qymyr me kapacitet 1600 MW ne Porto Romano, do të rrisë emerimet e dioksidit të karbonit 2.5 here më shumë se niveli aktual - Keshtu tregon studimi I publikuar sot nga Qendra EDEN dhe CEE Bankwatch Network, I cili përkon dhe me mbledhjen e vjetore të asionereve te Enel. Projekti bie gjithahstu në kundërshtim me Strategjinë Kombetare të Energjisë në Shqipëri, sipas së cilës nuk shihen me rëndesi termocentralet me qymyr në sektorin energjitik në Shqipëri.

Studimi i tiltulluar "Pertej kufirit: Plani i Enel per eksportin e ndotjes se saj ne Porto Romano, Shqiperi” (1) tregon se me eksportimin ne Itali te 85 perqind te energjise elektrike te planifikuar, projekti perfaqeson nje marreveshje te pamenduar mire per Shqiperine dhe ka te ngjare te pengojne rende zhvillimin e investimeve te tjera ne Shqiperi, si ne energjine e rinovueshme,  eficencen e energjise apo industrine e turizmit, te cilat kane mundesi te medha per hapjen e vende te punes

Anisa Xhitoni nga Qendra EDEN komentoi: "Perfitimet qe do te kete ENEL nga ky project jane te qarta: Ndertimi i nje termocentrali me qymyr ne Shqiperi ne vend te Italise do te thote se kompania nuk ka pse te shpenzoje per leje mjedispore dhe ne varesi te cmimit te karbonit, kursimet per Enel variajne nga 232,5 ne  325.5 miljon  Euro deri ne vitin 2020. Planet e Enel-it per te transferuar ndotjen pertej Adriatikut, ne Shqiperi i kalojne kufijte e dyshimit, gje qe eshte skandaloze per nje superfuqi energjike Europiane dhe nuk duhet toleruar nga aksioneret e kompanise.”  

"Ky projet, jo vetem qe del totalisht I panevojshem duke marre parasysh investimet e shumta energjitike ne Shiqperi kohet e fundit, por dhe studimi I vleresimit te ndikimit ne mjedis eshte I nje cilesie te dobet. Ky I fundit nuk parashikon asnje alternative teknologjike apo te furnizimit me lende djegese, prek shume pak ndikimin ne komunitetin local, nuk prek aspak problemin e hirit te gjeneruar dhe deshton ne ekzaminimin e ndikimit serioz klimatik.”       

Piotr Trzaskowski, koordinator i energjise dhe klimes per CEE Bankwatch Network, tha: “Nje nga deklaratat e bera nga qeveria shqiptare eshte se ky central energjitik me qymyr eshte i domosdoshme per sigurine e furnizimit te vendit me energji elektrike.

 Investitoret potenciale te tille si bankat nderkombetare te zhvillimit duhet te ndihmojne vendet si Shqiperia te ndermarrin projekte per eficiencen e energjise dhe per menyrat e pastra te gjenerimit te energjise, te cilat sjellin perfitime afatgjata dhe te moj ndihmojne gjigandet perendimore te enrgjise te fitojne edhe me lehte parate e tyre te pista.”
 

Shenime:

1. Studimi eshte i disponueshem ne versionin pdf ketu

Me shume informacion mbi projektin mund te gjeni ne linkun